RELACJA - Szlakiem angielskich katedr cz.9 - Beverley Minster.

Do Beverley docieramy w okolicach południa, 08/02/23r.

Po zaparkowaniu samochodu do Minster docieramy od strony północno-zachodniej.

Wejście północno-zachodnie, fot. Jakub Janik.
Wejście północno-zachodnie, fot. Jakub Janik.
Św. Jan z Beverley po prawej stronie wejścia północno-zachodniego. Fot. Jakub Janik. 
Wieża północno-zachodnia, fot. Jakub Janik.
Św. Jan z Beverley - fot. media.pravoslavie.ru

Św. Jan z Beverley (zm. 7 maja 721) był angielskim biskupem królestwa Northumbrii - w Hexham, a następnie Yorku. Założyciel miasta Beverley i pierwszego klasztoru benedyktyńskiego na tych terenach. Został kanonizowany w 1037 roku.

Nie znamy jego daty urodzenia, ale powszechnie przyjęte jest, że święty pochodził z Harpham (East Riding of Yorkshire). Zakłada się, że otrzymał wykształcenie w Canterbury pod kierunkiem ówczesnego opata klasztoru św. Augustyna  (H)Adriana, a nie w Oksfordzie, jak podają niektóre źródła. Przez pewien czas przebywał w klasztorze w Whitby, zarządzanym przez św. Hildę, co odnotował jego przyjaciel i znany historyk tamtych czasów - św. Beda Czcigodny. Zdobył sławę jako kaznodzieja, wykazując się znaczną erudycją w wyjaśnianiu Pisma Świętego.

W 687 r. został konsekrowany biskupem Hexham, a w roku 705 został awansowany na biskupstwo Yorku. To on wyświęcił św. Bedę Czcigodnego na diakona i kapłana. Z urzędu biskupiego zrezygnował około roku 718 wracając do klasztoru, który założył w Beverley, gdzie ostatecznie zmarł 7 maja 721.

Wiele cudów uzdrowień przypisuje się św. Janowi z Beverley, którego uczniowie byli liczni i wiernie mu oddani, a popularność jego kultu była głównym czynnikiem rozwoju i statusu miasta Beverley w średniowieczu. Około 1066 roku Folcardowi zlecono napisanie Żywotu św. Jana. Opis cudów, które wydarzyły się za wstawiennictwem świętego został spisany przez Williama Ketela w XI lub XII wieku i zawiera pierwszą wzmiankę o wizycie króla Æthelstana w Beverley.

W 934 r. król Æthelstan zaatakował Szkocję i odniósł kilka zwycięstw, które wszystkie przypisywał w sposób szczególny opiece św. Jana, którego sztandar oraz relikwie wojska angielskie niosły ze sobą do każdej z potyczek. Od tej pory stało się to niemalże obowiązkiem każdego z angielskich monarchów.

Również król Edward I odwiedził Beverley Minster conajmniej trzykrotnie – w 1296, 1297 i 1300 roku – a miasto św. Jana stało się dla niego niezbędnym postojem na każdej z jego północnych ekspedycji przeciwko Szkotom. Sztandar św. Jana z Beverley brali ze sobą do walki także jego następcy - król Edward II, Edward III oraz Henryk IV.

W 1415 r. król Henryk V swe słynne zwycięstwo nad Francją w bitwie pod Agincourt przypisywał właśnie św. Janowi z Beverley – bitwa bowiem miała miejsce dnia 25 października 1307 r. a więc w kalendarzowe wspomnienie świętego Jana. Popularny przekaz głosił, że w dzień bitwy, krew i oliwa płynęły z całunu świętego pochowanego w Beverley Minster. W rezultacie król po powrocie do kraju ogłasza św. Jana z Beverley patronem całej rodziny królewskiej.

Plan Beverley Minster, fot. Jakub Janik.

Pierwszy kościół katolicki - opactwo benedyktynów - istniało tutaj już w VIIIw. jak wspominaliśmy wyżej - założone przez św. Jana z Beverley.

Budowę świątyni w obecnej formie rozpoczęto w 1220 r. a prace trwały mniej więcej do 1420 r.

Dzięki temu możemy podziwiać tutaj aż trzy style architektoniczne gotyku. Długa na 102 metry, jest większa niż liczne obiekty tego typu nie tylko w Anglii, ale i w Europie. Ciekawostką jest również 70 rzeźb w drewnie i kamieniu przedstawiających muzykantów. Rozmachem architektonicznym i wielkością kościół w Beverley niewiele ustępuje katedrze w Yorku. Sam nie jest nazwany katedrą, ponieważ nigdy nie był siedzibą biskupów.

Stalle nawy głównej, kilka z figur muzykantów (70), fot. Jakub Janik.
Nawa główna - miejsce połączenia dwóch stylów - nowszego gotyku płomienistego (perpendicular) ze starszym gotykiem rozwiniętym (decorative). Fot. Jakub Janik.

Budowa świątyni klasycznie postępowała od wschodu na zachód.

Jedynymi częściami budowli pamiętającymi wczesny gotyk angielski są pojedyńcze kamienne bloki, użyte w późniejszych etapy budowy katedry oraz chrzcielnica z 1140r.

Chrzcielnica z 1140r (podstawa), fot. Jakub Janik.
Chrzcielnica z 1140r (podstawa), fot. Jakub Janik.
Chrzcielnica z 1140r (podstawa), fot. Jakub Janik.

W roku 1361 rozpoczęto prace wykańczające budowę głównej nawy, dwóch zachodnich wież oraz portyku Highgate.

W 1377 r. Beverley było jednym z 12 największych (!!!) miast Anglii.

Oryginalne części witraża okna zachodniego (nadal nietknięte w 1641 pomimo wielkiego sztormu który powybijał wiele innych okien świątyni) datowane są na okres pomiędzy rokiem 1386 a 1399, co wskazuje dość jednoznacznie, że budowa Minster została ukończona do roku 1420.

Nawa główna w kierunku zachodnim, fot. Jakub Janik.
Nawa główna w kierunku zachodnim, fot. Jakub Janik.
Sklepienie nawy głównej, fot. Jakub Janik.
Sklepienie nawy głównej, fot. Jakub Janik.
Wejście zachodnie, fot. Jakub Janik.

1859-61 Obecne dziś, główne okno zachodnie zostaje zainstalowane przez Hardman and Co. z Birmingham i przedstawia ono ludzi oraz historie związane z początkami katolicyzmu w Northumbrii.

Wejście zachodnie, fot. Jakub Janik.
Okno zachodnie, fot. Jakub Janik.

Drzwi przedstawiające 4 ewangelistów wraz z ich symbolami zostały zainstalowane w roku 1726.

Wejście zachodnie, fot. Jakub Janik.
Okno zachodnie, fot. Jakub Janik.
Okno zachodnie, fot. Jakub Janik.
Kamienne zdobienia, fot. Jakub Janik.
Kamienne zdobienia, fot. Jakub Janik.
Miejsce pochówku św. Jana z Beverley, kamienna płyta z 1936 r. fot. Jakub Janik.
Sklepienie transeptu świątyni, fot. Jakub Janik.
Sklepienie transeptu świątyni, fot. Jakub Janik.
Sklepienie transeptu świątyni, fot. Jakub Janik.
Sklepienie transeptu świątyni, fot. Jakub Janik.
Widok z transeptu w kierunku chóru, fot. Jakub Janik.
Posadzka chóru, fot. Jakub Janik.
Posadzka chóru, fot. Jakub Janik.
Sklepienie chóru, fot. Jakub Janik.
Organy chóru, fot. Jakub Janik.

Bogato rzeźbiony w drewnie chór (wraz z siedzeniami Misericord) datowany jest na rok 1520.

Misericord, tzw. "siedzenia miłosierdzia" ... to mała drewniana konstrukcja uformowana na dolnej stronie składanego siedzenia, która po złożeniu siedzenia ma służyć jako półka do wsparcia osoby stojącej podczas długich okresów modlitwy.

Beverley Minster ma 68 takich siedzeń, największą ilość ze wszystkich katedr / minster / opactw w całym kraju. Wykonane w 1520 r. są dziełem Szkoły Rzeźbiarskiej z Ripon i reprezentują szczyt epoki średniowiecznej rzeźby w drewnie.

Każdy misericord ma wyrzeźbioną centralną scenę z dwiema pobocznymi z każdej ze stron. Czasami sceny poboczne występują w ramach dodatkowego komentarza do sceny głównej, czasami tylko jako dekoracje. Tematyka przedstawianych scen jest szeroka - zwierzęta ze średniowiecznego Bestiariusz, sceny z życia ówczesnych ludzi, zwierzęta jako muzycy bądź też jako... instrumenty muzyczne! (jedna ze scen przedstawia psa który "jest grany" jako szkockie dudy) oraz inne.

Widok z chóru w kierunku zachodnim, fot. Jakub Janik.
Drewniane stalle chóru, fot. Jakub Janik.
Drewniane stalle chóru, fot. Jakub Janik.

W roku 1261 ołtarz główny został poświęcony św. Janowi Ewangeliście przez Arcybiskupa Geoffrey'a Ludham'a.

W 1296 Minster powierza Roger'owi z Faringdon, londyńskiemu złotnikowi, wykonanie nowego relikwiarza św. Jana z Beverley. W latach 1302 – 1308 przeprowadza jest specjalna zbiórka w całym kraju, na pokrycie kosztów wykonania tego zlecenia.

Główny ołtarz oraz okno wschodnie, fot. Jakub Janik.
Główny ołtarz oraz okno wschodnie, fot. Jakub Janik.
c
Ołtarz główny, fot. Jakub Janik

1220-30 Powstają witraże głównego okna wschodniego.

Jak łatwo się domyślić - najstarsze kawałki szklanych witraży możemy znaleźć właśnie w Oknie Wschodnim. Sama XIII wieczna konstrukcja okna zostaje jednak wraz ze zmianą trendów sztuki zaktualizowana do XV wiecznego gotyku zdobionego (perpendicular) i tą właśnie formę możemy podziwiać obecnie. W 1608 r. wielki sztorm który nawiedził Beverley powybijał to i wiele pozostałych okien w Minster. Witraż, który dzisiaj oglądamy to połączenie różnych zachowanych kawałków datowanych na XIII - XV w. złożonych razem w 1645 roku.

Okno wschodnie, fot. Jakub Janik.
Okno wschodnie, fot. Jakub Janik.
Okno wschodnie, fot. Jakub Janik.
Okno wschodnie, fot. Jakub Janik.
Okno wschodnie, fot. Jakub Janik.

Grobowiec lady Eleanor Percy został wzniesiony w latach 1340 - 1349.

Jest to jeden z najwspanialszych przypadków gotyku dojrzałego (decorated) który przetrwał spustoszenia rewolucji protestanckich w oryginalnej formie.

Przepiękne zdobienia grobowca mają wskazywać na troskę osoby tutaj pochowanej o dalsze losy jej duszy po śmierci.

Na szczycie północnej ściany znajdziemy figurę Chrystusa pokazującego swoje przebite ręce; po obu Jego stronach - Aniołowie z narzędziami Pasji.

Z drugiej strony, południowej, zobaczymy figurę Chrystusa przyjmującego duszę zmarłej do nieba. Reszta konstrukcji, ze swoimi bogato zdobionymi figurami aniołów i świętych ma przedstawiać rzeczywistość królestwa niebieskiego.  

Zdobienia jednego z grobowców - lady Eleanor Percy (+1328) przy głównym ołtarzu, fot. Jakub Janik.
Zdobienia jednego z grobowców - lady Eleanor Percy (+1328) przy głównym ołtarzu, fot. Jakub Janik.
Zdobienia jednego z grobowców - lady Eleanor Percy (+1328) przy głównym ołtarzu, fot. Jakub Janik.
Zdobienia jednego z grobowców - lady Eleanor Percy (+1328) przy głównym ołtarzu, fot. Jakub Janik.
Zdobienia jednego z grobowców - lady Eleanor Percy (+1328) przy głównym ołtarzu, fot. Jakub Janik.
Zdobienia jednego z grobowców - lady Eleanor Percy (+1328) przy głównym ołtarzu, fot. Jakub Janik.
Zdobienia jednego z grobowców - lady Eleanor Percy (+1328) przy głównym ołtarzu, fot. Jakub Janik.
Zdobienia jednego z grobowców - lady Eleanor Percy (+1328) przy głównym ołtarzu, fot. Jakub Janik.
Zdobienia jednego z grobowców - lady Eleanor Percy (+1328) przy głównym ołtarzu, fot. Jakub Janik.
Zdobienia jednego z grobowców - lady Eleanor Percy (+1328) przy głównym ołtarzu, fot. Jakub Janik.

Na początku XVIII w. Minster znalazło się w opłakanym stanie, a północna część transeptu groziła runięciem w stronę przyległej miejskiej uliczki.
Postanowiono zapobiec tej katastrofie i znów ogłoszono narodową zbiórkę pieniędzy (zebrano 3500 funtów!) a do pomocy zatrudniono londyńskiego architekta Nicholas'a Hawksmoor'a.

Ten zasugerował rozbiórkę dachu całego północnego transeptu oraz umieszczenie ściany północnej w drewnianej kolebce, zaprojektowanej i skonstruowanej przez Williama Thorntona, architekta z Yorku. Ścianę umieszczono w tej konstrukcji zarówno od zewnątrz jak i wewnątrz i przez 11 kolejnych dni "wypychano" z powrotem do pionu.

Do tej pory można obserwować jeden z pilarów, który odstaje od pionu zauważalnie gołym okiem.

Krzywy pilar transeptu północnego, fot. Jakub Janik.
Ilustracja - Drewniana konstrukcja wypychająca ścianę północną do pionu, fot. Jakub Janik.
Ilustracja - Drewniana konstrukcja wypychająca ścianę północną do pionu, fot. Jakub Janik.

Następny przystanek: Katedra w Lincoln! :)

Do zobaczenia oraz zapraszam do udostępniania i przeglądania pozostałych części tej serii oraz serii francuskiej! :)

Pozdrawiam serdecznie.

Laudetur Iesus Christus +++