RELACJA - Szlakiem angielskich katedr cz.6 - Great Malvern Priory oraz katedra w Worcester.

RELACJA - Szlakiem angielskich katedr cz.6 - Great Malvern Priory oraz katedra w Worcester.
Katedra w Worcester, autor zdjęcia: Edward Swift

3 września 2021 r. rozpoczynam od odwiedzin dawnego opactwa benedyktynów - Great Malvern Priory.

Klasztor w Malvern

Great Malvern Priory

Według annałów historycznych opactwa w Worcester (które odwiedzimy niżej w tej relacji) budowa Great Malvern Priory rozpoczęła się w... 1085 r!

Plan klasztoru Great Malvern

Klasztor zbudowano dla 30 mnichów i był zdecydowanie mniejszy niż obecnie. Części oznaczone kolorem czerwonym na powyższym planie budowli stanowią jej najstarszą część sięgającą czasów normańskich. Tu kilka zdjęć omawianej części i prawie 1000 letnich kamieni, które z pewnością pamiętają i widziały niejedno!

Nawa główna, najstarsza część klasztoru, widok w kierunku okna zachodniego
Nawa główna, najstarsza część klasztoru, widok w kierunku wschodnim - prezbiterium i ołtarza głównego.

W niedługim czasie po bitwie pod Hastings (1066) św. Wulfstan, Biskup Worcester, zachęcił swego współbrata Aldwyna do zbudowania klasztoru w tym miejscu, znanego wtedy jako Malvern Chase - "Chase" rozumieć można jako otwartą, wydzieloną przestrzeń dla zwierząt przeznaczonych na polowanie.

Sklepienie środka krzyża katedry, łącznika transeptów.

Główne okno wschodnie zostało zainstalowane w 1897 r. ale niektóre z części jego witraży sięgają wieku XV!

Great Eastern Window - okno główne wschodnie wraz z ołtarzem głównym.
Great Eastern Window - okno główne wschodnie.

Bezpośrednio za oknem znajdowała się kiedyś kaplica NMP, podobnie jak w innych świątyniach, które mieliśmy przyjemność odwiedzać. W tym miejscu jednak niestety nie przetrwała ona rewolucji protestanckiej. Rewolucji nie przetrwały również klasztorne krużganki i kapitularz. Król Henryk VIII skonfiskował dobra klasztorne, a ktoś kupił kaplicę NMP za ... 1 funta! Tylko po to, by ją kompletnie zniszczyć! Teraz znajduje się tutaj wschodnie wejście do klasztoru...

Wejście wschodnie w miejscu dawnej, doszczętnie zniszczonej kaplicy NMP.

W południowo-wschodniej części znajduje się kaplica św. Anny. Ta część budowli bogata jest w jedne z najlepiej zachowanych średniowiecznych witraży. Przykładem niech będzie poniższe okno, przedstawiające sceny z Księgi Rodzaju Starego Testamentu.

Witraż z XV w. w kaplicy św. Anny

Od góry z lewej strony - dzień pierwszy - Bóg tworzy niebo i ziemię, na kolejnym panelu w tym samym rzędzie - słońce, księżyc i gwiazdy, następnie ptactwo i zwierzęta morskie, a ostatni panel przedstawia stworzenie zwierząt lądowych.

Drugi rząd od lewej strony - Bóg tworzy Adama, następnie - Ewę. Trzeci panel przedstawia Drzewo Poznania Dobra i Zła, czwarty - upadek Adama.

Rząd dolny od lewej strony - Adam i Ewa są przepytywani przez Boga, następnie - wydaleni z ogrodu Eden. Trzeci panel trudy życia po wygnaniu, a czwarty - jest tajemniczy, ponieważ nikt do końca nie wie co przedstawia. Opisywany jest w przewodniku jako "zbiór" różnych fragmentów.

Klasztor Great Malvern

Klasztor przetrwał rewolucję protestancką tylko dzięki mieszkańcom Malvern. Ich lokalny mały kościół nie nadawał się do użytku. Parafianie napisali zatem petycję do króla i skoro wszystko było na sprzedaż w owym czasie - udało im się nabyć cały kompleks klasztorny za £20! Zebranie takich funduszy w tamtym czasie zajęło stu pięciu rodzinom parafii okres dwóch lat.

Bogactwo detali posadzek klasztornych
Bogactwo detali posadzek klasztornych

Z Great Malvern udajemy się do pobliskiej katedry w Worcester...

Katedra w Worcester - pw. Chrystusa i Najświętszej Maryi Panny.

Katedra w Worcester

Pierwsza świątynia w miejscu obecnej katedry została zbudowana ok. 680 r! Następnie św. Oswald wybudował w tym miejscu pierwszą katedrę w roku 983. W tym samym czasie powstaje opactwo benedyktynów.

Katedra ma silny związek z opactwem Fleury we Francji, dlatego, że św. Oswald, biskup Worcester w latach 961-992, złożył swoje śluby zakonne właśnie w opactwie Fleury i podobnie jak tam - nadał wezwanie świątynii w Worcester na cześć Najświętszej Maryi Panny.

Katedrę w obecnej formie zawdzięczamy św. Wulfstan'owi (1012-1095), który jej przebudowę rozpoczął w roku 1084.

Plan katedry
Wschodni front katedry
Nawa główna w kierunku wschodnim - chóru i ołtarza głównego
Chrzcielnica w części zachodniej katedry
Chrzcielnica w części zachodniej katedry

Witraż okna zachodniego zaprojektował John Hardman Powell w XIX w. - przedstawia on sceny stworzenia świata z Księgi Rodzaju.  

Great West Window - okno zachodnie.
Great West Window - okno zachodnie
Widok w kierunku wschodnim. Na pierwszym planie bogato rzeźbiona ambona.
Bogato rzeźbiona ambona oraz sklepienie nawy głównej.
Widok z chóru w kierunku zachodnim - nawy głównej.
Wejście na chór - sklepienie nad chórem.
Wejście na chór - sklepienie nad chórem. Great East window w centralnej części zdjęcia na dole.
Centralny transept katedry - widok w kierunku organ oraz wejścia na chór.
Centralny transept katedry - widok w kierunku północnym z jedną z najstarszych części katedry - okrągłą wieżą z klatką schodową wiodącą na kolejny poziom.
Drewniany model katedry.

Przy ołtarzu głównym, w honorowym miejscu pomiędzy kaplicami św. Oswalda oraz św. Wulfstana został pochowany król Anglii - Jan bez Ziemi - niepopularny i "zły" władca - bohater większości opowieści o Robin Hoodzie, którego legenda zaczyna się w tym samym okresie czasu. Król najbardziej znany z podpisania słynnej Wielkiej Karty Swobód - Magna Carta, którą większość historyków uważa za pierwszy krok w stronę angielskiej monarchii konstytucyjnej.

Jan bez Ziemi przydomek swój zawdzięcza swojemu statusowi społecznemu - był on bowiem 4 synem króla Henryka II i nigdy nie był brany pod uwagę jako potencjalny następca tronu, a przeznaczony raczej do kariery kościelnej. Z tak wieloma starszymi braćmi nie mógł odziedziczyć wiele - stąd pogardliwy przydomek "bez ziemi".

Urodzony w Tower of London (opisywane przez nas TUTAJ) w roku 1166r. Wczesna młodość króla Jana przeszła w cieniu ciągłych konfliktów pomiędzy jego rodzicami oraz pomiędzy jego ojcem i starszymi braćmi. Po śmierci jednego z nich - popularnego i znanego króla Ryszarda Lwie Serce, Jan został koronowany w roku 1199. Był władcą słabym. Stracił niemal wszystkie francuskie posiadłości Anglii na rzecz króla Francji, Filipa II. Wojna o ich zachowanie, wyczerpująca dla Anglii, doprowadziła do zwiększenia nakładanych przez władcę obciążeń podatkowych, a te do buntu możnowładców.

15 czerwca 1215 roku zmuszony został do podpisania Wielkiej Karty Swobód. Ograniczała ona władzę monarszą, gwarantując jego poddanym określone prawa, w tym zakaz więzienia i karania bez wyroku sądowego.

Dokument został wydany pod naciskiem możnowładztwa. Narastało niezadowolenie z samowolnych decyzji władcy, stawiającego się ponad prawem zwyczajowym i rządzącego zgodnie z zasadą „vis et voluntas”, czyli „siła i wola”.

Wielka Karta Swobód zawierała szereg zapisów, regulujących uprawnienia i swobody baronów, duchownych i klas niższych. Ograniczała prawa króla w dziedzinie nakładania podatków. Na wybrane z nich musiał odtąd uzyskać zgodę rady królestwa. Dodatkowo ustanawiała przywileje dla miast oraz dawała feudałom prawo oporu przeciwko władcy, który naruszał jej prawa.

Król Jan darzył miasto Worcester sympatią i m.in. tu właśnie obchodził św. Bożego Narodzenia w 1214 r. W swoim testamencie jednoznacznie stwierdził, że chce zostać pochowany właśnie w Worcester Cathedral, pomiędzy kaplicami św. Wulfstana i św. Oswalda. Jan bez Ziemi zmarł nocą 18 października 1216 r.

Oryginał testamentu (najstarszy zachowany testament królewski w Anglii) nadal znajduje się w Bibliotece Katedralnej i może być oglądany po wcześniejszej rezerwacji spotkania w godzinach otwarcia biblioteki. Grobowiec króla Jana to również przykład najstarszego w Anglii królewskiego nagrobka z przedstawionym wizerunkiem władcy.

Grób króla Jana bez Ziemi. Widok w kierunku okna zachodniego na chór i nawę główną.
Grób króla Jana bez Ziemi. Widok w kierunku okna zachodniego na chór i nawę główną.
Ołtarz główny
Ołtarz główny oraz sklepienia nad nim.
Ołtarz główny i główne okno wschodnie - Great East Window.

Stąd przechodzimy do krypty św. Wulfstana, której budowa sięga roku 1084! Krypta była celem wielu średniowiecznych pielgrzymów przez setki lat.

Fragmenty oryginalnej mozaiki podłogowej. Krypta św. Wulfstana.
Krypta św. Wulfstana - ołtarz.

Z krypty przechodzimy do części dawnego opactwa benedyktynów i kapitularza - pierwszego na świecie kapitularza zbudowanego na planie okręgu - powstanie kapitularza datowane jest na XII w.

Wnętrze kapitularza 
Stalle kapitularza.
Kapitularz
Krużganki opactwa
Widok z dziedzińca opactwa na główną wieżę katedry. 
Piękno wykończenia elementów drewnianych chóru
Piękno wykończenia elementów drewnianych chóru

Zaraz za ołtarzem głównym znajduje się - kaplica Najświętszej Maryi Panny - Lady's Chapel.

Kaplica Najświętszej Maryi Panny - Lady's Chapel.
Tył ołtarza głównego widziany od strony kaplicy NMP.

Główne okno wschodnie - Great East Window, znajdujące się w kaplicy NMP - przedstawiające sceny z życia Jezusa Chrystusa.

Great East Window - główne okno wschodnie.
Great East Window - główne okno wschodnie.
Jeden z bogato rzeźbionych grobowców znajdujących się w kaplicy NMP.
Katedra w Worcester, foto: Simon Wiseman

Katedra w Worcester to kolejny wspaniały przykład spuścizny wieków panowania cywilizacji Christianitas w tej części Europy. Dziedzictwo, któremu jesteśmy winni pamięć, szacunek i cześć jako jego spadkobiercy. Niedościgniony dla dzisiejszych czasów wzorzec tego co w architekturze i sztuce piękne, wzniosłe, majestatyczne, Boże.

Na tej części seria artykułów foto-relacji "Szlakiem angielskich katedr" zostaje tymczasowo zawieszona, ponieważ był to ostatni przystanek w trakcie mojego krótkiego, zaledwie tygodniowego urlopu. Jak tylko Bóg pozwoli i uda mi się odwiedzić kolejne katedry - nie omieszkam podzielić się z Wami, drodzy Czytelnicy, moimi wrażeniami i spostrzeżeniami. Zachęcam zatem do subskrybowania cumbria.pl by na bieżąco być informowanym mailowo o nowych artykułach.

Mam nadzieję, że nie wynudziliście się za bardzo... 😁

Pozdrawiam serdecznie i do rychłego usłyszenia.
Laudetur Iesus Christus!