RELACJA - Szlakiem angielskich katedr cz.4 - Tower of London oraz kolegiata św. Marii Overie i św. Zbawiciela czyli katedra w Southwark.
W poprzednim poście opisywałem katedry Westminster oraz św. Pawła (TUTAJ)
Czas na ostatnią londyńską katedrę na moim szlaku, "schowaną" w cieniu wieżowca Shard - kolegiatę pod wezwaniem św. Marii Overy i św. Zbawiciela - katedrę Southwark.
82 rocznicę wybuchu II wojny światowej zaczynam jednak od zwiedzania Tower of London, któremu pozwolę sobie poświęcić tutaj kilka słów (OK, kilka akapitów! 😂) i zdjęć, zwłaszcza w kontekście faktu iż jest to najwcześniejsza siedziba królow angielskich oraz miejsce pochówku szczątek św. męczenników biskupa Johna Fishera oraz sir Thomasa More'a w kaplicy "chapel royal" pod wezwaniem św. Piotra ad Vincula, czyli św. Piotra w łańcuchach/kajdanach.
Tower of London
Historia Tower of London rozpoczyna się prawie 1000 lat temu, a właściwie nawet jeszcze wcześniej. Ale od początku! Musimy cofnąć się do XI wieku naszej ery, kiedy w 1066 roku podbito Anglię. Jej władcą został pochodzący z Normandii Wilhelm Zdobywca, który wywodził się od wikingów. Tak jak i jego przodkowie lubował się w podbijaniu nowych ziem. Właśnie w 1066 roku przepłynął Kanał La Manche i pod Hastings pokonał króla Anglii, Harolda II.
(źródło tekstu: tutaj)
Stamtąd prosta droga wiodła już do Londynu, do którego Wilhelm bez wahania się udał, niszcząc i paląc po drodze wszystko, co napotkał. Siał postrach i demonstrował siłę swojej armii. Londyńczycy nie podnieśli rzuconej im rękawicy i skapitulowali bez walki. Tego samego roku w drugi dzień Bożego Narodzenia Wilhelm został koronowany. Potomek wikingów nie poprzestał na Londynie. Miał apetyt na dużo więcej. W XI wieku na całej wyspie rozsiane były wybudowane na jego rozkaz zamki. Wśród nich najważniejszą była Tower w Londynie.
(źródło tekstu: tutaj)
Na rozkaz Wilhelma Zdobywcy poza miejskimi murami w 1078 roku rozpoczęto wznoszenie Białej Wieży. Architektem ponoć był Gandalf z Rochester (Gundulf of Rochester). Budowę zakończono prawie po ćwierć wieku, w 1100 roku. Historycy uważają, że zamek warowny w Londynie został zbudowany w miejscu, gdzie jeszcze w czasach rzymskich istniała twierdza.
(źródło tekstu: tutaj)
Tower of London było również znanym więzieniem, z którego podobno nie było ucieczki. Więziono tu m.in. króla Anglii Henryka IV, królową żonę Henryka VIII nr 2 - Annę Boleyn, wspomnianych już wcześniej męczenników sir Thomasa More’a, biskupa Fishera, oraz m.in. Thomasa Cromwella, Jane Grey, żeglarza Waltera Raleigha, a w 1941 roku nazistowskiego zbrodniarza Rudolfa Hessa.
W swej historii budynek oprócz funkcji fortecy czy więzienia był pałacem, a nawet służył jako zoo. Budowla (łącznie z Bramą Zdrajców) pilnowana jest przez charakterystycznie ubranych strażników, nazywanych Yeomen Warders, a popularnie beefeaters (ang. beefeater – zjadacz wołowiny). W twierdzy są dziś przechowywane liczne zbroje, broń, klejnoty i insygnia koronacyjne (królewski pierścień i jabłko oraz berło z krzyżem i największym na świecie brylantem Cullinanem I, a także koronę brytyjską zdobioną drugim co do wielkości na świecie brylantem Cullinanem II).
Twierdza Tower jest do dziś zamieszkana! Jej społeczność tworzą strażnicy Yeomen Warders wraz z rodzinami, naczelnik twierdzy (ang. Resident Governor), urzędnicy oraz specjalnie oddelegowani dla społeczności twierdzy - kapelan (opiekun St Peter Ad Vincula Royal Chapel) i lekarz. Wszyscy mieszkają w obrębie murów twierdzy.
Symbolem Tower of London są kruki. Popularna legenda głosi, że dopóki na wieżach Tower będą żyły kruki, tak długo trwać będzie imperium brytyjskie. Legenda ta powstała w epoce wiktoriańskiej, nie wcześniej niż z końcem XIX w. Wiadomo jednak, że kruki mieszkają w wieżach zamku co najmniej od czasów panowania Karola II w XVII w. Zadaniem jednego ze strażników Tower (ang. Ravenmaster) jest opieka nad krukami i ich dożywianie. Inna wersja legendy mówi, że gdy wszystkie sześć kruków opuści kiedyś twierdzę, Londyn zginie. Aby tak się nie stało, podcięto im skrzydła i są one pilnie strzeżone.
John Fisher - biskup Rochester
Urodził się w 1469 r. w Beverley, w hrabstwie York. Po ukończeniu studiów teologiczno-filozoficznych w Cambridge przyjął święcenia kapłańskie. W Oksfordzie skończył studia prawnicze; tu poznał Małgorzatę Beaufort, matkę króla Henryka VII, i został jej spowiednikiem i kierownikiem duchowym. W 1503 r. objął ufundowaną przez nią katedrę teologii na uniwersytecie Cambridge i od 1504 r. do końca życia był kanclerzem tej uczelni.
Jako biskup Rochester odznaczał się duchem pokuty oraz gorliwością w obronie wiary katolickiej. Prowadził życie w ubóstwie. Napisał dzieła przeciwko ówczesnym błędom teologicznym, rozpowszechnianym przez Lutra i jego zwolenników. Stosunki Jana Fishera z królem Henrykiem VIII były początkowo dobre. Ich gwałtowne pogorszenie nastąpiło w 1529 r., kiedy biskup wystąpił w obronie ważności małżeństwa króla z Katarzyną Aragońską.
Został uwięziony przez króla w 1534 r., gdy odmówił uznania zwierzchnictwa Henryka VIII nad Kościołem w Anglii. Aktywnie przeciwstawiał się małżeństwu króla z Anną Boleyn. Nie złożył wymaganej przez króla przysięgi wierności. W więzieniu został mianowany kardynałem przez papieża Pawła III. Ścięty został z rozkazu królewskiego i w obecności samego króla w dniu 22 czerwca 1535 r. Beatyfikował go w 1886 r. Leon XIII, a kanonizował Pius XI w 1935 r., w 400 lat po jego męczeńskiej śmierci. Jest patronem prawników.
Sir Thomas More (Morus)
Urodził się w Londynie 7 lutego 1478 r. jako syn poważanego mieszczanina. Kiedy miał lat 12, umieszczono go na dworze kardynała Mortona, który sprawował równocześnie urząd królewskiego kanclerza. Później zapisał się na studia na uniwersytecie w Oksfordzie.
W 1521 roku pełen sławy ze swojej pracy i dzieł został przez króla podniesiony do godności szlacheckiej. Król upodobał sobie w zręcznym urzędniku. W 1521 roku nobilitował Tomasza (nadal mu tytuł szlachecki), a także pasował go na rycerza. Następnie mianował go przewodniczącym sądu oraz tajnym radcą. Szybko zaczęły sypać się na Tomasza kolejne wyróżnienia i godności: zarządcy uniwersytetu oksfordzkiego i łowczego królewskiego, wreszcie godność najwyższa w Anglii (po królu) - kanclerza państwa (1529-1532).
Kiedy Henryk VIII w roku 1531 ogłosił się najwyższym zwierzchnikiem Kościoła katolickiego w Anglii, Tomasz na znak protestu zrzekł się urzędu kanclerza. Pomimo nalegań, nie wziął udziału ani w ślubie, ani też w koronacji kochanki króla, Anny Boleyn. Wreszcie nie podpisał aktu supremacji, ani też nie złożył królowi przysięgi jako głowie Kościoła w Anglii. Uznano to za zdradę stanu. 1 lipca 1535 roku nad aresztowanym odbył się sąd. Kiedy sędziowie zapytali Tomasza, czy ma jeszcze coś do powiedzenia, ten odparł żartobliwie:
Nie mam, moi Panowie, nic więcej do powiedzenia, jak tylko przypomnieć, że chociaż do najżarliwszych wrogów św. Szczepana należał Szaweł, pilnujący szat kamienujących go oprawców, to jednak obaj są ze sobą w zgodzie w niebie. Mam nadzieję, że i my razem tam się zobaczymy.
Tego dnia sąd najwyższy skazał Tomasza na śmierć. Egzekucję wykonano publicznie na jednym z pagórków, otaczających Londyn. Zanim Tomasz położył głowę pod topór kata, powiedział do otaczającego go w milczeniu tłumu:
Módlcie się, abym umarł wierny wierze katolickiej. Aby także król wierny tej wierze umarł.
Kiedy zaś kat zawiązywał mu oczy, prosił go, by swój obowiązek odważnie wypełnił. Egzekucja odbyła się 6 lipca 1535 roku.
Kolegiata św. Zbawiciela i Marii Overie czyli katedra w Southwark
W latach 1106-1538 katedra była kościołem klasztornym augustianów, zwanym Southwark Priory, poświęconym Najświętszej Maryi Pannie "Overie" - ktoś być może zapyta za mną - a któż to ta św. Maria Overie o której milczy internet? - okazuje się, że to skrót od "Over-the-river", co można przetłumaczyć "nad rzeką" i wyjaśniać położeniem klasztoru i dzisiejszej katedry. Zakonnicy żyjący regułą św. Augustyna z Hippony założyli tutaj również pierwszy szpital przykościelny, bezpośredniego przodka obecnego szpitala św. Tomasza leżącego naprzeciw Parlamentu Brytyjskiego i nazwanego tak na cześć patrona szpitala - św. Tomasza Becketa, zamordowanego za wiarę w 1170 w Canterbury (opisywane przez nas wcześniej TUTAJ).
Najstarszych części budowli, które pamiętałyby zakon augustianów zostało niestety niewiele...
Po rozwiązaniu klasztorów w rezultacie rewolucji anglikańskiej w XVI w. świątynia została przeistoczona w kościół parafialny i dostała nowe wezwanie - świętego Zbawiciela. Kościół należał do diecezji Winchester do 1877 roku, kiedy to parafia świętego Zbawiciela razem z innymi parafiami południowego Londynu została włączona do diecezji Rochester.
Obecna budowla zachowała podstawową formę gotyckiej konstrukcji, wzniesionej w latach 1220-1420, chociaż nawa główna jest efektem przebudowy wykonanej w XIX wieku. Jest kościołem matką dla diecezji Southwark. Godność katedry posiada dopiero od 1905 roku, gdy utworzono wspomnianą wyżej diecezję.
Obecnie całą katedrę jak i przynależące do niej ogrody wraz z dziedzińcem można... wynająć. Za odpowiednią kwotę rzecz jasna. Takie zastosowanie dla obiektu o tak wielkiej wartości historycznej jak i ongiś duchowej pozostawiam bez komentarza.
W następnej części odwiedzimy katedry w Gloucester i Worcester.
Pozdrawiam.
Laudetur Iesus Christus!
