Chester to jedno z moich ulubionych miast Wielkiej Brytanii, które po prostu nigdy się nie nudzi. Pod tym kątem stawiam je na równi z drugim, równie wspaniałym przykładem tego typu miejsc - Yorkiem.
Korzystając z okazji wypadu do Manchesteru na koncert Hansa Zimmera (16/06/2023) poświęcam następny dzień, sobotę na odwiedziny Chester i przybliżenie Wam historii miasta oraz katedry.
Chester założyli Rzymianie za panowania cesarza Wespazjana w 79 r.n.e jako Dea Vitrix, budując tu jeden z największych obozów wojskowych, jakie powstały po podboju Anglii, czyli Britannii lub Insula Albionum, jak nazywano tę prowincję w Cesarstwie Rzymskim. Nazwa osady wzięła się od nazw rzeki (Dea) bądź boginii (Deva) oraz stacjonującego tu legionu rzymskiego (XX Valeria Vitrix).
Tereny te były miejscem zaciekłych walk z plemionami walijskimi. Legion podejmował wiele ekspedycji karnych na północ w kierunku Szkocji i na zachód w kierunku Walii i dalej Irlandii. Wokół obozu wojskowego wewnątrz murów szybko wyrosła cywilna osada. Ok. roku 100 zbudowano w Chester olbrzymi wojskowy amfiteatr rzymski mogący pomieścić ok. 8000 osób, który wykorzystywano do ćwiczeń wojskowych. Dziś można zobaczyć fragmenty jego ruin odkryte w pobliżu głównej bramy wejściowej do miasta, która też zachowała się do dzisiejszych czasów. Legion stacjonował w Chester ponad 340 lat aż do roku 410, kiedy Rzymianie wycofali się z Brytanii w czasie powolnego upadku Zachodniego Cesarstwa Rzymskiego.
Po odejściu Rzymian miasto było wielokrotnie napadane i plądrowane przez plemiona walijskie, później Sasów, którzy ufortyfikowali miasto przed Duńczykami i nadali mu nazwę Chester, a następnie zdobyte i w części spalone przez duńskich Wikingów. Dzisiaj można się wybrać na spacer po wspaniale zachowanych fortyfikacjach, których wielkość uzasadnia twierdzenie starożytnego kartografa Ptolemeusza, że to tutaj pierwotnie chciano ustanowić stolicę prowincji Brittannia, zanim przeniesiono ją do Londinum (Londynu).
Inwazja Normanów w 1066 r. spowodowała śmierć wielu mieszkańców i zniszczenie około 200 domów, jednak nowy król Anglii, Wilhelm Zdobywca, docenił znaczenie miasta. Nakazał odbudowę zniszczonych domów, ufundował nową katedrę na miejscu mniejszego, zniszczonego kościoła i utrzymał pozycję Chester jako ważnego portu handlowego na żeglugowej rzece Dee.
W późniejszych czasach, podczas wojny domowej z połowy XVII w. mieszkańcy stanęli po stronie króla, a w 1645 r. pod murami miasta odbyła się jedna z bardziej znaczących bitew, w której Siły Parlamentu pobiły wojska królewskie. Król, obserwujący bitwę z wieży katedry w Chester, musiał uciekać z miasta. Chester poddało się po długim oblężeniu, które kosztowało życie wielu mieszkańców i zniszczenie części zabudowań.
Z upływem czasu zamulenie rzeki Dee spowodowało zatrzymanie się rozwoju Chester i jednocześnie wzrost znaczenia portu filialnego, jakim był do tej pory Liverpool. Ten zastój jest jednym z powodów dzięki któremu dzisiaj możemy zwiedzać miasto jako doskonale zachowany przykład architektury średniowiecznej. Obecnie w Chester znajduje się około 300 domów architektury szachulcowej (zwanej u nas murem pruskim) skupionych wewnątrz pierścienia murów obronnych, zakończonych niewielkim zamkiem.
Chester było również pierwszym angielskim miastem w którym wybierano... szeryfa. Szeryf Chester jest wymieniony w karcie przyznanej przez Ranulpha I, hrabiego Chester z roku 1121.
Gdy w IV w. oficjalną religią Rzymu stało się chrześcijaństwo w miejscu obecnej katedry postawiono pierwszy kościół. Według niektórych przekazów - była to okazała jak na tamte czasy bazylika pw. św. Piotra i Pawła. Za teorią tą przemawia fakt, że w okresie panowania Sasów, gdy świątynia została odnowiona i rozbudowana - zmieniona została również jej dedykacja - św. Piotra zastąpiła św. Werburga. której relikwie pod koniec IX w. sprowadzono właśnie tutaj.
Kościół został zniszczony podczas najazdów wikingów, a odbudowany już jako kolegiata w 1057 r. przez Leofrica, króla Mercii i jego małżonkę - Lady Godivę.
Katedra w swojej obecnej postaci została ufundowana przez Wilhelma Zdobywcę. Zarządcą (Earl) Chester był wtedy Hugh Lupus. Budowę rozpoczęto w 1092 roku pod nadzorem sprowadzonego z Normandii opata Anzelma. Stary kościół został rozebrany, a w jego miejsce wzniesiono opactwo oraz rozpoczęto budowę wspaniałej katedry. Od tamtej pory do czasów Henryka VIII to właśnie ojcowie benedyktyni zarządzają lokalną parafią.
Od czasu rewolucji anglikańskiej, która zniszczyła wszystkie opactwa, a to w Chester przeistoczyła w katedrę z prostestancką stolicą biskupią, do XIXw. budynek popadał w coraz większą ruinę wraz z upływem kolejnych stuleci (świadectwo jak błędna nauka wpływa na wiarę i życie ludzi). W 1868r. stan katedry był tak opłakany, że groził kompletnym zawaleniem. George Gilbert Scott, znany wiktoriański architekt tamtych czasów podjął się projektu restoracji katedry. Dach został zdjęty, a większość ścian budowli rozebrana i odbudowana od podstaw. Prace postępowały szybko i do 1875 r. konstrukcja została ocalona.
Całość została wybudowana z czerwonego piaskowca, charakterystycznego też dla katedr w Carlisle, Lichfield czy Worcester (opisywana przez nas tutaj). Surowiec ten jest idealny do pracy przy zdobieniach, ale przez to również bardzo podatny na czynniki zewnętrzne takie jak warunki atmosferyczne, dlatego też większość wsporników i elementów podtrzymujących ciężar budowli znajdziemy w jej wnętrzu.
Współczesny wygląd katedry zawdzięczamy właśnie pracom restoracyjnym Gilberta Scotta. Całość planu budowli mierzy ok. 108 m długości, z czego sama nawa główna ma ok. 44 m. Wysokość nawy głównej wynosi 24 m, a wieży głównej 39 m. Transepty północne i południowe są asymetryczne, głównie jako rezultat rozbieżności stylów i czasów w których powstawały. Transept północny - najstarsza część katedry, datowany jest na XI w. Południowy zaś - ukończony został na przestrzeni XV-XVI w.
Wieża centralna została wzniesiona w XV w. ale 4 wieżyczki na jej szczycie to już dodatek George'a Gilberta Scotta. Przy okazji również element, który przywrócił katedrze miano najwyższego budynku w Chester - tytuł, który został jej odebrany przez pobliski ratusz wzniesiony w czasach wiktoriańskich (1869) za panowania króla Edwarda VII.
Kapitularz (obecnie w trakcie gruntownej konserwacji) to przykład gotyku wczesno angielskiego, został wzniesiony w latach 1230 - 1265. na planie prostokąta, a wejście do niego prowadzi przez przedsionek prowadzący z północnego transpetu. Refektarz, czyli inaczej - mnisia stołówka znajdująca się również w północnej części katedry, przyległa do krużganków od przeciwległej strony kapitularza została wybudowana w podobnym okresie i obecnie znajduje się w niej... katedralna kawiarnia. Obecne krużganki pamiętają rok 1490 i są najprawdopodobniej dziełem architekta Setha Derwalla, który również był odpowiedzialny za ukończenie transeptu południowego w stylu gotyku perpendualnego.
Budowa nawy głównej została rozpoczęta w 1323 r.
W 1375 r. z powodu epidemii plagi - "czarnej śmierci" została wstrzymana na... 110 lat, aż do 1485 r.
Stalle chóru datowane są na rok 1380, a sam chór powstawał w latach 1283 - 1315. Ekran oddzielający chór od nawy głównej oraz tron biskupi, pomimo niezwykłego kunsztu i łudzącego podobieństwa do stalli północnych i południowych są już dziełem artystów epoki wiktoriańskiej z XIX w.
Była córką Wulfhera, króla Mercji, oraz św. Ermenhildy. Wstąpiwszy do klasztoru benedyktyńskiego w Ely, została w nim ksienią. Pozakładała także klasztory w Hanbury i Trentham (w hrabstwie Stafford) oraz w Weedon (w hrabstwie Northampton). Już za życia słynęła z cnót i daru czynienia cudów.
Zmarła około 699 roku. Wspomnienie obchodzono 3 lutego, i ten dzień przyjęło nowe Martyrologium Rzymskie. Relikwie - nienaruszone ciało, aż po czasy Henryka VIII czczono w katedrze w Chester, dokąd przeniesiono je z obawy przed najazdami duńskimi. Żywot świętej Werburgi, spisany przez Williama z Malmesbury.
Z życiem św. Werburgi wiąże się interesująca historia dot. gęsi. Święta najpierw dokonała cudu zakazując gęsiom zjadać zboże, a gdy jej służąca pożywiła się jedną z posłusznych gąsek, Werburga zebrała kości i wskrzesiła nieszczęsnego ptaka. Tą ciekawą legendę w pełnej wersji (bardzo przystępnej dla dzieci) można znaleźć TUTAJ.
Kaplica NMP znajdująca się we wschodniej części katedry, za głównym ołtarzem sanktuarium została wybudowana zaraz po kapitularzu - w latach 1265 - 1290. Podzielona na 3 części była miejscem wystawienia relikwii św Werburgi. Sklepienie "Lady Chapel" jest jedynym w całej katedrze, które jest wykonane z prawdziwego... kamienia. Tak! Sklepienia pozostałych części katedry są drewniane, a nawy głównej - drewniane imitujące dawne, wspaniałe, kamienne gotyckie łuki (podobnie jak w York Minster).
I na koniec kilka ujęć z samego miasta... :)
Gorąco polecam Chester każdemu odwiedzającemu jak i zamieszkującemu Wielką Brytanię! A tymczasem - do usłyszenia w następnej relacji! :)
Pozdrawiam wszystkich czytających,
Laudetur Iesus Christus!
