„Dwujęzyczność jest darem, który wzbogaca osobowość i poszerza perspektywy, wzmacnia więzi z obydwoma krajami, ułatwia naukę oraz rozwiązywanie problemów, odpowiada za większą kreatywność i elastyczność umysłową”

Czym jest dwujęzyczność?

W najprostszym ujęciu tego tematu można by uznać, że dwujęzyczność to praktyczne posługiwanie się dwoma językami. Jest to jednak definicja, która nie precyzuje tematu należycie. Otóż z dwujęzycznością mamy do czynienia w wielu przypadkach, przede wszystkim wtedy, kiedy wiemy, że osoba, która posługuje się dwoma językami używa ich w sposób naturalny, ponieważ nabyła tę umiejętność w okresie dziecięcym, na etapie dorastania i rozwoju. Należy więc odróżnić dwujęzyczność od posiadanych kompetencji językowych, które zostały zdobyte w okresie późniejszym, poprzez naukę nastawioną na zdobycie konkretnych umiejętności komunikacyjnych i gramatycznych w obszarze języka dotąd nieznanego.

W taki sposób uczymy się języka jako obcego, a nie jako drugiego. Nie znaczy to jednak, że nabywając język później, nie możemy stać się osobą dwujęzyczną. O dwu- lub wielojęzyczności decyduje przede wszystkim stopień opanowania kolejnych języków, a nie etap rozwojowy czy okres, kiedy nabyliśmy kolejny język.

Zjawisko dwujęzyczności pojawia się najczęściej ze względu na spełnienie jednego z dwóch poniższych warunków lub obu jednocześnie:

• rodzice dziecka są z różnych obszarów językowych i każdy z nich posługuje się innym językiem jako pierwszym (zdobytym w czasie rozwoju i wychowania – język rodziców),

• rodzice dziecka posługują się tym samym językiem, ale zamieszkują w kraju, w którym obowiązkowa edukacja i komunikacja z otoczeniem odbywa się w języku dla nich obcym – ich dziecko urodziło się w tym kraju i naturalnie przyswaja dwa języki.

By mówić o dwujęzyczności, powinniśmy spojrzeć na temat z dwóch perspektyw – wychowania i edukacji, ponieważ tylko kompetencje i umiejętności w obu tych aspektach decydują o pełnej dwujęzyczności. Dlaczego? Ponieważ język jakim dziecko posługuje się w domu w kontakcie z rodzicami lub rodzeństwem, nie wystarczy w przestrzeni przedszkolnej czy szkolnej – z nauczycielami, wychowawcami i kolegami dziecko jest związane zupełnie innymi relacjami i więziami niż z rodziną, dlatego komunikacja z nimi wymaga słownictwa z zupełnie innego rejestru. Również terminologia używana w czasie lekcji szkolnych może różnić się od słownictwa używanego podczas wspólnej nauki z rodzicami w domu. Dlatego o zupełnie pełnej dwujęzyczności możemy mówić dopiero wtedy, gdy dziecko dwujęzyczne płynnie i bez problemu balansuje pomiędzy tymi rejestrami w obu językach i intuicyjnie (nieświadomie) przechodzi z jednego sposobu komunikacji do drugiego.

Jest niezwykle dużo zalet z bycia dwu- i wielojęzycznym. Poniżej przedstawiam tylko część dobrodziejstw, które daje człowiekowi posługiwanie się więcej niż jednym językiem:

• większa empatia – istotna umiejętność, która pomaga utrzymywać dobre relacje międzyludzkie i odnaleźć się w życiu społecznym.
• umiejętność ignorowania zbędnych informacji – osoby uczące się kolejnego języka wykształcają w sobie niezwykle cenną umiejętność ignorowania tych informacji, które są dla nich potrzebne, wyłapując to, co rzeczywiście istotne.
• łatwiejsze przełączanie się między zadaniami – stoimy w obliczu czasów, które są niezwykle wymagające, jeśli chodzi o różnego rodzaju kompetencje zawodowe; pracodawcy najbardziej cenią takich pracowników, którzy są wielozadaniowymi i szybko potrafią przeskakiwać pomiędzy wieloma zadaniami, które mają na swoich głowach. Nic tak dobrze nie uczy tej umiejętności, jak właśnie biegłe posługiwanie się więcej niż jednym językiem. Dlaczego? Ponieważ osoby dwu- i wielojęzyczne potrafią płynnie przełączać się pomiędzy językami, którymi się posługują . Z pewnością nieraz byli Państwo zdumieni, odbierając swoje dziecko ze szkoły, z jaką łatwością przeszło ono z płynnej rozmowy w jednym języku z rówieśnikami, do Cześć mamo/tato! wypowiedzianego po polsku.
• umiejętność podejmowania decyzji – wiąże się to w dużej mierze z punktem powyższym. Przełączając się pomiędzy językami, często mimowolnie podejmujemy decyzję o tym, ponieważ determinuje to sytuacja. Ta umiejętność szybkiego reagowania może dotyczyć wielu aspektów życia.
• dwu- i wielojęzyczni zarabiają więcej – to bardzo prozaiczny powód opowiadający się za nauką języków obcych, ale warto przyznać, że nie mniej istotny. Już dziś wiele firm oferuje pracę na bardzo ciekawych i dobrze płatnych stanowiskach osobom, które zupełnie nie mają wykształcenia kierunkowego, a jedynie biegle posługują się potrzebnym w firmie językiem obcym.
• dwujęzyczność opóźnia demencję starczą – zgodnie z badaniami prowadzonymi między innymi przez prof. Bialystok, dzięki dwu- i wielojęzyczności można odsunąć demencję starczą nawet o 4-5 lat.

Kolejne ciekawe informacje o dwujęzyczności już wkrótce w kolejnym odcinku.